Landsknechtler- Rönesans’ın Şöhretli Alman Paralı Askerleri

“One chronicler remarked that the devil refused to let landsknechts into hell because he was so afraid of them.”

Richard Anderton

Paralı askerler ta Lidyalılardan beri varlar dünya üzerinde. Normal askerlerin aksine vatan,din, kral ya da kutsallar için değil para ve şöhret için savaşmışlardır. Günümüze kadar çeşitli paralı asker grupları olmuştur. Yine Türkler de geçmişte paralı askerlik yapmıştır(Örn: Bizans Ordusundaki Peçenekler). Bundan başka şuanki çağda aktif olan ve adını duyduğumuz Rus paralı asker grubu Wagner var. Ne var ki benim için hiçbiri geçmişte ün yapmış Landsknechtler gibi olamaz. Onlara daha fazla para teklif ettiğinizde sizin tarafınızı tutmaları ve karşı tarafı satmaları işten bile değildi. Paraları ödenmediği taktirde firar eder, acımazsızca saldırır ve savaş alanında adlarını duyururlardı. Bir asırdan daha uzun süre boyunca Avrupa’yı birbirine katmış Alman olan bu askerleri gelin yakından tanıyalım.

Kaynak: Wikicommons

Landsknechtler Nasıl Ortaya Çıktı

Landsknechtler, Kutsal Roma German İmparatoru 1. Maxmillian tarafından İsviçreli paralı askerlerden ilham alınarak oluşturuldu. Maxmilian bu fikrin babasıydı ve bağımsız İsviçreli mızraklıları almak yerine onları bir nevi kopyaladı. Maxmilian’ın ortaya çıkardığı bu askerler ilerleyen yıllarda baskın paralı asker gücü haline geldi.

1. Maximilian Kaynak:Albrecht Duerer: Emperor Maximilian I, 1519. (n.d.). Die Welt Der Habsburger. https://www.habsburger.net/en/media/albrecht-duerer-emperor-maximilian-i-1519

Alman ve İsviçreli paralı askerler birbiriyle savaşıyor. Kaynak: Wikicommons

Landsknechtler ve Reisläufer

Bu birlik yaratılmadan önce İsviçreli mızrakçılar hem Avrupa’da hem de diğer kıtalarda ün yapmış, adını duyurmuştu. Bugün bile Vatikan’da Papa’yı koruyorlar. Nitekim onlara birçok kurgusal eserde ister dizi film olsun ister kitap olsun rastlamak mümkün. Son derece yetenekli olan bu askerler ve Landsknechtler arasında ticari bir rekabet mevcuttu. İki grup savaşta karşılaşırsa bu duruma schlechten krieg  veya “kötü savaş” denirdi.

Rick and Morty 5. sezondan

Bu Adamlar Neden Böyle Giyiniyor

Daha önce strateji oyunlarında ya da farklı yerlerde bir şekilde bu paralı askerlere denk geldiyseniz o çağa göre epey farklı giyindiklerine şahit olmuşsunuzdur. Giyim tarzı her millete ve her döneme göre değişse de hiçbiri bu adamlarınki kadar özgün olamazdı(bence). Onların diğer askerlerden farklı giyinmesine Maximilian izin vermişti zira bu adamlar her an ölebilirdi. Onların hayatları epey kısa ve acımasızdı. Bu yüzden onlar lüks tüketim hukuku(sumptuary laws) olarak bilinen kavramdan muaftılar.

Kıyafetleri cafcaflı ya da cırlaktı(Eng: garish). Kıyafetlerini istedikleri gibi düzenleme iznine sahiptiler ve herhangi bir kısıtlamaya maruz kalmadılar. Dar ya da bol pantolonlar ve tüylü geniş şapkalar bu tarza dahildi. Bunun sonucunda farklı farklı ve son derece renkli kıyafetlerle savaş alanına doğru yol aldılar.

Kaynak:Wikicommons

Silahları ve Zırhları

Gelelim bu abilerimizin kendilerine has silah ve zırhlarına. Birden fazla silah kullanıyorlardı. Bunlardan benim en sevdiğim adından anlaşılacağı üzere çift elle kullanılan zweihänder idi. Bunlar Landsknechtlerin ana silahıydı ve yine 1. Maximilian zamanında kullanılmıştı. Uzunlukları değişse de genel olarak normal bir kılıçla karşılaştırıldığında onları solluyorlardı. Selefleri ya da öncüleri olan kılıçlar 100 cm civarındaydı. Daha sonra bu uzunluk 150-175 cm civarına kadar çıktı. Yani kendileri kadar olan kılıçları yanlarında taşıyıp onları ustalıkla kullanabiliyorlardı. Ağırlıkları ise yine değişmekle beraber genelde 2-3 kg civarındaydı. Buna rağmen bundan daha hafif ya da daha ağır olanları da mevcuttu.

Bu kılıcın bir diğer özelliği ise kendine has kabza yapısıydı. Kılıç bir ricassoya sahipti. Bu sayede kullanıcı daha fazla güç için çapraz olarak koruman üstünden tutup onu kullanabilirdi. Ricassolar körelmiş olduklarından kullanıcısı için bir tehlike teşkil etmiyordu. Buna ek olarak savuşturma kancaları ile de diğer silahlar yakalanabiliyordu.

Kaynak:Kunst Historisches Museum Wien

Kavisli bir çapraz korumaya sahip zweihänder Kaynak:Kunst Historisches Museum Wien

Ana silahlarının yanında mızrak(pike) ve teber(baltalı kargı) da kullanıyorlardı. Yan silahlar olarak daha kısa kılıçlar da kullandılar. Tatar yayı onların yıkıcı gücüydü fakat gelişen teknoloji ile yerini arkebüze bıraktı.

Zırhlarına gelirsek ise sıradan hafif bir ya da ağır zırh kullanmadılar. Kullandıkları zırh o dönem piyadeleri için alışılmışın dışındaydı. Almain Perçini denilen ucuz ama koruyucu plaka bir zırhla kuşanmışlardı. Detaylı bilgi için:

https://yorkshiredictionary.york.ac.uk/words/almain%20rivets

16. yüzyılda kullandıkları zırh Kaynak: Wikimediacommons

Landsknecht’ler mızraklarla dolu bir falanks düzeninde savaşırlardı. Buna igel veya ‘kirpi’ derlerdi. Kaynak: Wikicommons

Savaş Düzenleri

Yine kendilerine özgü bir düzenle savaşıyordu Landsknechtler. Öncelikle her Landsknecht alayı 4.000 askerden oluşuyordu. Alay, Fähnlein adı verilen 10 bölüğe ayrılmıştı. Her bölük yine kendi içinde ayrılıyordu ve rotten adı verilen takımlardan oluşuyordu. Her takım on kişiydi ve her bölük en az yüz gazi içeriyordu ve bunlara çift maaş ödeniyordu. O yüzden bu askerlere doppelsöldner adı verilmişti. Aynı şekilde en önde gidenlerin ölme riskinden dolayı onlara da çifte maaş veriliyordu. Dört bin asker mızrakçılar en dışarda arkebüzcüler ise en içerde olacak şekilde bir kare formasyonu oluşturuyordu. Bu sayede dört bir yandan gelecek saldırıyları engelliyorlardı. Mızraklıların arkasındaysa teber ve zweihänder kullananlar bulunuyordu. Bu sayede adeta yürüyen bir kale gibi davranıyorlardı. Bu oluşumaigel adı verilmişti. Mızraklılar savunurken silah kullananlar düşmanları indiriyordu.

Kamikaze Landsknechtler- Namıdiğer Forlorn Hope

Landsknechtler bir tür intihar saldırısıyla düşmanı şaşırtmayı ve bozguna uğratmayı hedefliyordu. Bunun için özel bir saldırı geliştirmişlerdi. Kılıçlı ve teberli askerler ince bir hat halinde düşman igele saldırıp mızraklıları yarmaya çalışıyordu. Eğer düzenleri bozulursa saldıran taraf kazanıyordu fakat bedeli ağır oluyordu. Nitekim ölüm oranları hayli yüksekti ve bunun için gönüllü bulmak bir meşakkatti. Bazıları şan arayan gençler olurken bazıları hüküm giymiş suçlulardı. Ölümle dans eden bu birlik kan kırmızısı bir bayrak taşıyordu.

Kamp Hayatları

Landsknechtler sıradan askeri birlikler değildi. Orduları askerlerin yanında bu askerlerin ailelerinden, tüccarlardan ve fahişelerden oluşuyordu ve bu takipçi kafilesine tross deniliyordu. Tross çok asi olduğu için kendi içinde bir polis gücü vardı ve bunun başı hurenweibel olarak adlandırılıyordu. Kelime fahişelerin çavuşu demektir. Bunların yanında sert bir askeri disipline sahiptiler. Anlaşmazlıklarını kendi içinde kılıçla çözer, adaleti kendileri tesis ederdi. Genel olarak ahlaksız yapılarından dolayı toplumdan dışlanmışlardı.

Kaynak: Wikicommons

Landsknechtlerin Babası

Tarihe adını yazdırmış ünlü bir landsknecht de var. “Viel feind, viel ehre ” (çok düşman ve çok onur) sloganıyla ünlenmiş  
Georg von Frundsberg’di [1473-1528]. Frundsberg başarılı bir komutandı ve Maximilian’ın başarısının arkasındaki adamlardan biriydi. Charles V için de savaşmaya devam etti ve Fransız kralı  I. François’ı esir aldığı 1525 Pavia Muharebesi’nde ününü zirveye çıkardı. Ne var ki kendi adamları bundan iki yol sonra maaşsızlık nedeniyle Roma’nın işgaline katıldı. Buna dayanamayan Frundsberg felç geçirip öldü.

Frundsberg Kaynak: Wikicommons

Kapanış

Bu yazıyı yazarken birkaç yabancı kaynaktan yararlandım ve onları Türkçeye çevirip kendi yorumumu katarak sizlere sundum. Çocukluğumdan beri tarihi ve askerleri sevmişimdir. Farklı askerler ve tarihler epey ilgimi çekiyordu hatta kendim bile kurgulayıp tasarlıyordum. Strateji oyunlarını sever ve sık sık oynardım. Hâlen vaktim oldukça oynarım. Landsknechtleri sanırsam ilk kez Age of Empires’ta gördüm ve tasarımlarını sevdim. Sonra romanım için onlardan ilham da alınca aklımın bir köşesine yerleştiler. Sonunda burada bir yazıyı hak ettiler.

Age of Empires oyununda Landsknecht

Kaynakça

• Journal of Western Martial Art. (n.d.). https://ejmas.com/jwma/articles/2000/jwmaart_melville_0100.htm
• MilitaryHistoryNow.com. (2023, June 29). Landsknechts – Meet the most infamous mercenaries of the Renaissance. https://militaryhistorynow.com/2018/08/16/meet-the-landsknechts-10-facts-about-the-most-murderous-mercenaries-of-the-renaissance/
• Preskar, P. (2022, October 27). The Savage Landsknechts - The Best Mercenaries of the 16th Century | Lessons from History. Medium. https://medium.com/lessons-from-history/landsknecht-ef95da678915
• Sim, J. (2024, August 7). Zweihander Sizes: Weight, Length & Specs Explored. Swordis. https://swordis.com/blog/zweihander-weight-and-dimensions/