İnsan Boyutunda Bir Babun: Dinopithecus

Giriş

Dinopithecus, Pliyosen ve Pleistosen Çağ’ında Güney Afrika ve Etiyopya’da yaşamış, soyu tükenmiş tarih öncesi bir memelidir. Korkunç maymun(terrible ape) olarak da bilinir. Günümüzdeki babunlarla akrabadır fakat onlara kıyasla dev gibidir. Geçmişte atalarımızı ve pek çok diğer memeliyi avlayarak etrafa dehşet saçmıştır. Dinopithecus, milyonlarca yıl boyunca varlığını sürdürmüştür. Öyle ki günümüzden 5. 3 milyon yıl öncesinden yaklaşık 2.5 milyon yıl öncesine kadar(Pliyosen Çağ) hayatta kalmış ve Buz Devri’nde de varlığını devam ettirmiştir. Ne yazık ki günümüze ulaşamamıştır ve soyu tükenmiştir. Bu yazıda onun hakkında genel bilgiler verilecektir.

Not: Kapaktaki görsel bir çizimdir ve gerçeği yansıtmamaktadır. Ayrıca var olan bilgiler güncel olmayabilir ve bu bir bilimsel makale değildir. İleri okuma yapmak isteyen arkadaşlar kaynakça kısmına bakabilir. Şimdiden keyifli okumalar dilerim.

Adlandırma ve Bulunuş

Dinopithecus, Britanyalı paleontolojist Robert Broom tarafından 1937 yılında adlandırılmıştır. Swartkrans ve Storkfentein mağaralarında fosilleri bulunmuştur. Cercopithecidae ailesindedir. Bu cinsin bilinen tek türü Dinopithecus ingens idir. Fosilleri kırık veya parça parça olduğu için bilim insanları net bir profil çıkarmada güçlük çekiyorlar.

Dr. Robert Broom Kaynak: Unisa

Dinopithecus Neye Benziyordu?

Eldeki bulgulara göre Dinopithecus akrabaları olan babunlarla karşılaştırıldığında epey büyüktü. Neredeyse günümüzdeki insanlar kadar vardı. Bu da geçmişteki atalarımız için bir tehdit anlamına gelmekteydi. Tabii bu sadece spekülatif bir yorumdur ve dinopithecusların saldırgan olabileceği varsayımına dayanır. İnternette insan avladıkları söylense de literatürde bunu destekleyecek güçlü bir kanıt bulunmamaktadır. Bu spekülasyonun kaynağı günümüzdeki modern babunlardan gelmektedir. Modern babunlar fırsatçıdır ve agresiftir. Dinopithecus eğer akrabaları gibiyse erken homininlere saldırmış hatta onları avlamış olabilir. Bu spekülasyonda büyük bedenleri ve vücut kütleleri de etkilidir.

Erkeklerin yaklaşık 1.5 m(5 feet) dişilerin ise 1.2 m ( 4 feet) olduğu düşünülüyor. Bu halleriyle günümüz babunlarının iki katı kadar varlar. Erkekler 45-50 kg ağırlığındayken dişilerin 30 kg kadar olduğu tahmin edilmektedir. İki cinsiyet arasındaki bu fark belirgin bir erkek hakimiyetine işaret edebilir. Eski çalışmalarda ağırlığın 70 kilo üstünde olabileceği düşünülse de Dunbar(1992) bu sayının dinopithecus için çok olduğunu ve diyetinin Theropithecus’unkine benzer olursa bu kütlede olabileceğini öne sürmüştür. Maalesef bu tür için elimizdeki bilgiler hâlâ sınırlıdır.

Babun ve insanla karşılaştırma

Dinopithecus Ne Yiyip İçiyordu?

Dinopithecusun diyeti onun diş morfolojisi, mikroskobik aşınma izleri ve izotop analizleri ile ortaya çıkarıldı. Bu çalışmalara göre meyve ve otun yanında et de tüketiyorlardı. Ayrıca 2021’deki bir çalışmaya göre daha sert ve kırılgan besinleri de tükettikleri düşünülüyor. Bunlara tohumlar, kabuklar ve kökler de dahildir. Omnivor bir canlı oldukları düşünülse de ne tür et yedikleri belirsizdir. Yine İnternetteki fotoğraflar ve anlatılar gerçeği yansıtmamaktadır. Ne var ki biz insanlar yaratıcı ve renki varlıklarız ve hayal etmeyi seviyoruz. Etrafa dehşet saçan kocaman bir babun kendi halinde beslenen bir babundan çok daha ilgi çekici, öyle değil mi?

Olası Tehditler

Dinopithecus bazı olası düşmanlara sahipti. Bu düşmanlar arasında  Dinofelis ve Machairodus gibi kılıç dişli kediler bulunmaktaydı. Maymunun boyutu düşünüldüğünde onu avlayabilecek yırtıcıların sayısı azalıyordu ve kimin spesifik avı olduğu net değildi.

Bu büyük kedilerin yanı sıra modern timsahın bir akrabası olan Crocodylus thorbjarnarsoni de adaylar arasındaydı. Timsahların cüssesi ve dişleri düşünüldüğünde bir dinopithecusu avlayabilirlerdi. Ayrıca dinopithecus atalarımızla aynı dönem içinde yaşamıştı. Elimizde yeterli kanıt olmasa da atalarımız da zamanında bu hayvanı avlamış ve tüketmiş olabilir.

Dinofelis Kaynak : Wikipedia

Popüler Kültürdeki Yeri

Bazı soyu tükenmiş canlılar diğerlerine göre daha ünlü mesela mamutlar ve dinozorlar gibi. Özellikle dinozorların popüler kültürdeki ve günlük hayattaki yeri diğer soyu tükenmiş hayvanlara göre epey fazla. Birçok farklı dinozor türünün oyuncakları, çizgi filmleri ve kitapları var. Çocuklar tarafından sevildiği kadar yetişkinler tarafından da beğeniliyorlar. Pek çok yetişkin dinozorlarla alakalı film ya da belgesel izlemiştir. Ayrıca mamutları da Buz Devri serisi sayesinde biliyoruz ve seviyoruz. Kalan çoğu tarih öncesi canlı hakkında ise toplumun genel bir fikri ya da bilgisi yok. Buna bu yazıda anlatılan dinopithecus da dahil. Ben kendisine en başta bir reddit gönderisinde denk geldim. Sonrasında Youtube sayesinde kendisine epey maruz kaldım ve açıkçası ilgimi de cezbetti.

Youtube hariç kendisini bir oyundan da tanıyabiliriz. Bu oyun Ark Survival Evolved idir. Diğer pek çok tarih öncesi canlı ile beraber oyunda bulunur. Oyunu merak edenler Steam platformundan temin edebilirler.

Bunun dışında dinopithecusun herhangi bir filmde ya da eserde geçtiğini duymadım. Hakkında bildiklerimiz arttıkça ve kesinleştikçe belki daha popüler bir hale gelir.

Dinopithecus Nasıl Yok Oldu?

Dinopithecus’un nasıl yok olduğuna dair elimizde bir kanıt yok. Sadece bilim adamlarının öne sürdüğü bazı hipotezler mevcut. Bu hipotezlere göre dinopithecus Buz Devri’nin getirdiği iklim değişikliğine uyum sağlayamayıp yok olmuş olabilir. Diğer bir görüşe göre ise yeterli yiyecek bulamadılar ve zayıf düştüler çünkü bedenleri o dönemin şartlarına uyum sağlamak için fazla büyüktü. Zayıfladıktan sonra da kalan yırtıcılar tarafından soyları tükendi. İnsanların dinopithecusların soyunu tüketmesi de ihtimal dahilinde olsa da buna dair elimizde güçlü bir kanıt bulunmamakta. Mamafih dinopithecus daha spesifik bölgelerde yaşamıştı ve atalarımız gibi geniş bir bölgeye yayılmamıştı. Dolayısıyla insanların onları avlayıp soylarını tüketmesi pek ihtimal dahilinde gözükmüyor. Bilim adamlarına göre en olası senaryo iklim değişimiyle beraber azalan kaynaklar ve yırtıcıların bir kombinasyonudur. Hali hazırda azalan kaynaklar için rekabet etmek zorunda kaldılar ve muhtemelen diğer avcılar tarafından avlandılar. Belki atalarımızın da bu işte bir parmağı olmuştur.

Kaynakça

• Benefit, B. R. (2002). Body mass in cercopithecidae (Primates, Mammalia): Estimation and scaling in extinct and extant taxa. American Journal of Physical Anthropology, 118(4), 406–407. https://doi.org/10.1002/ajpa.20020
• Britain, G. (1953). Fossil mammals of Africa (Vol. 8, Part 1). British Museum (Natural History).
• Hitchcock, K. (2024, May 27). Dinopithecus. A-Z Animals. https://a-z-animals.com/animals/dinopithecus/#single-animal-text
• Pregibon, A. K., & Williams, F. L. (n.d.). Examining the dietary behavior of Australopithecus robustus and Rossil primates from Swartkrans, South Africa using low-magnification stereomicroscopy of dental microwear. Digital Commons @ the Georgia Academy of Science. https://digitalcommons.gaacademy.org/gjs/vol79/iss1/11/