Türkçe Manga Çevirileri Neden Bu Kadar Kötü?

Bugün sizlere bana bıkkınlık getiren bir konudan bahsedeceğim: Türkçe manga çevirileri. Bu işte o denli kötüler ki insana illallah ettiriyorlar. Bu sorundan muzdarip olan bir reddit kullanıcısı da örnek bir sayfa atarak şikayetini dile getiriyor. O gönderinin altında çok beğendiğim bir yorum oldu. Sahibinden izin alıp bunu bir yazıya dönüştürmeye karar verdim ve işte buradayız.

Türkçe manga, manhwa ve webnovel çevirileri üzerine düşündüğümde, karşılaştığım sorunlar ve eksiklikler gerçekten can sıkıcı boyutlarda. Özellikle İngilizce çevirilerle kıyasladığımda Türkçe çevirilerin çoğunda bağlama sadık kalınmadığını hatta metnin tamamen farklı bir anlama büründüğünü görmek mümkün. Bu durum, sadece amatör çeviri ekiplerinde değil, kendini “profesyonel” olarak tanımlayan gruplarda da sıklıkla karşımıza çıkıyor. Örneğin, bir seriye başladığımda genellikle İngilizce çeviriyi tercih ediyorum. Çünkü Türkçe çevirilere bir göz attığımda, insanın içi sıkılıyor. Arada “şöyle bir şans vereyim” diyerek bakıyorum ama sonuç genelde aynı: Bağlam değişmiş, karakterler orijinalinden tamamen kopmuş ve cümleler kulağa hiç doğal gelmiyor. Bunu anlamak için de çok okuyan biri olmanıza gerek yok emin olun.

Örnek Gönderi

Başında da belirttiğim gibi bir reddit kullanıcısı bundan yakınıyor ve manga çevirileri neden böyle diye soruyor. Şimdi size o çeviriyi göstereceğim ve absürtlüğü siz de anlayacaksınız.

Bu çeviriye baktığımızda, İngilizce versiyon orijinal duyguya çok daha yakın dururken Türkçe çeviri tamamen farklı bir atmosfer yaratmış. Bu sadece bir çeviri hatası değil; bağlamın, karakterin ve hikâyenin bütünlüğünü bozuyor. Maalesef bu sorun, yalnızca romantik serilerde yok. Aksiyon, bilim kurgu ya da fantastik gibi türlerde daha da bariz hale geliyor. Özellikle Türk çevirmenlerin şu üç şeyi acilen bırakması gerekiyor: Her cümleye küfür eklemek, aksiyon veya gerilim türü bir seride bile her karaktere “lan, ulan, s…” gibi ifadeler eklemek, İngilizce çeviriden çeviri yapmak fakat yanlış yapmak. Çevirmenler çoğunlukla Japonca veya Korece bilmiyor, bu yüzden İngilizce çevirilerden çeviri yapıyorlar. Ancak İngilizcedeki hatalar ya da eksik anlatımlar Türkçeye katlanarak yansıyor. İngilizceden çeviri yapılacaksa bile doğru yapılması şart. Zaten bir dilin verdiği hissiyatı diğer bir dile tamamen aktarmak imkansız. Bir de özensiz çeviri olunca iyice kötüleşiyor durum.

Gereksiz Doğaçlamalar

Çevirmenlerin orijinal metni bırakıp tamamen kendi mizah anlayışlarını ya da yorumlarını diyaloglara eklemesi çok sık karşılaşılan bir durumdur. Bu, hikâyeye büyük bir zarar veriyor. Biz, yazarın anlattığı hikâyeyi okumak istiyoruz çevirmenin kafasından uydurduğu şeyleri değil. Özellikle aksiyon ve bilim kurgu serilerinde “hadi buraya bir küfür ekleyeyim, okuyucuyu etkiler” mantığıyla yapılan çeviriler, insanın okuma hevesini gerçekten kırıyor. İnan bana, bazen öyle kötü çevirilerle karşılaşıyorum ki seriyi bırakmayı düşünüyorum. Çünkü bağlamı anlamakta zorlanıyorum ya da hikâyenin akışı saçma geliyor. Mesela bazı çevirilerde karakterlerin konuşmaları o kadar mekanik ve doğal olmayan bir hâle geliyor ki “bu gerçekten böyle mi yazılmış?” diye kontrol etmek zorunda kalıyorum. Hâliyle bu da vaktimden alıyor ve sürekli bunu yapamam. Ayrıca, çeviri ekiplerinin amatör olması da çok büyük bir problem. Genelde bir kontrol mekanizması olmadan, hızlıca çevrilen metinler doğrudan yayımlanıyor. Bazılarında editör var fakat ne kadar yetkin oldukları da tartışılır. Oysaki bir eserin Türkçe çevirisi yapılacaksa, hem kaynak dile hâkimiyet hem de Türkçe anlatım becerisi gerekiyor. Türkçe anlatım becerisi demişken, çevirilerde dil bilgisi hataları ve anlatım bozuklukları da fazlasıyla göze çarpıyor. Bu çeviri sorunları sadece bireysel bir okuma deneyimini değil, aynı zamanda Türkçe manga, manhwa ve webnovel kültürünü de toptan olumsuz etkiliyor. Türk okuyucuların bu eserleri daha fazla tüketmesi için çevirilerin kalitesinin ciddi şekilde iyileştirilmesi gerekiyor. Yoksa insanlar bir süre sonra Türkçe çevirilere tamamen güvenlerini kaybedip farklı kaynaklara yöneliyor. Sonuç olarak, Türkçe çevirilerde düzeltilmesi gereken çok fazla şey var. Çevirmenlerin yalnızca metni çevirmekle kalmayıp hikâyeyi anlamaları, bağlama sadık kalmaları ve gereksiz eklemelerden kaçınmaları gerekiyor. Bunlar hikâyeyi hem banal bir hale getiriyor hem de karakterlerin orijinal kişiliklerini tamamen silip atıyor. Kötü çeviriler, hem eserin değerini düşürüyor hem de okuyucuların hevesini tamamen kırıyor.

Eklemek İstediklerim

Öncelikle yazının asıl sahibi u/DanteZoldyck16 adlı kullanıcıya teşekkür ediyorum. Başta da belirttiğim gibi bu manga çevirileri benim de canımı sıkıyordu. Sadece onlarda değil animelerde izlerken fark etmişsinizdir gırla yazım hatası var. Hani bir değil iki değil onlarca noktalama ve imla hatası olur mu? Facebook dayılarından hallice Türkçe bilgileriyle ne halt etmeye bu işe kalkışmışlar anlamış değilim. “Kalk sen çevir o zaman!” diyecek olanlar vardır. Ben gönüllü olarak bu işle uğraşmam, vaktimi buna heba etmem. İngilizce biliyorum zaten. Giderim İngilizce okuyup eseri hakkıyla anlarım. Bu işi gönüllülerden daha iyi yapacak bir sürü insan da vardır. Gerçi bu kızdığımız adamlar daha ya çocuk ya da genç. Eleştirince gelip annemize söven ve bunu kendine yediremeyen tipler bunlar. O yüzden bir nebze tolerans gösterip anlayabiliyoruz. Peki, yayınevleri düzgün çeviriyor mu? İthaki’nin hatalı çevirileri mevcuttu. Aynısını mangalar için de yaptıysa ne olacak? Akılçelen ve Gereklişeyler eserin ruhuna sadık kalıyor mu? Yanlış hatırlamıyorsam Gereklişeyler Japoncadan çeviriyordu. Eğer öyle yapıyorlarsa doğru yoldalar yok İngilizceden çeviriyorlarsa çevirinin çevirisi bir yerden sonra kabak tadı veriyor. Bir sonraki yazıda görüşmek üzere.